W lutym 2024 roku przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 6 510,9 tys. osób – podaje Główny Urząd Statystyczny. W relacji do danych ze stycznia 2024 roku liczba ta spadła o 4,8 tys. (0,1%), a do tych z lutego 2023 roku – o 15,4 tys. (0,2%).
Analiza długoterminowa
Z relatywnie wysokim zatrudnieniem w sektorze przedsiębiorstw mieliśmy do czynienia na początku transformacji (w październiku 1991 roku: 6338 tys.). Zmiany ustrojowe i przemiany gospodarcze sprawiły, że zatrudnienie w dużych przedsiębiorstwach załamało się i potrzeba było niemal trzech dekad, żeby wrócić do wartości z początku lat 90. – udało się to dopiero w styczniu 2019. Upadki wielkich państwowych zakładów i wzrost obecności w polskiej gospodarce mikrofirm, czyli podmiotów zatrudniających do 9 osób, jaki obserwowaliśmy na początku lat 90. XX wieku, prowadził pierwotnie do gwałtownego kurczenia się tego wskaźnika statystycznego. Tendencja spadkowa trwała do połowy pierwszej dekady XXI wieku. Najniższą wartość wskaźnika odnotowano w marcu 2004 roku (4667 tys.). Od tamtego czasu obserwujemy wzrost zatrudnienia z okresowymi korektami (wahnięciami w dół). Wygląda na to, że polska gospodarka staje się stopniowo coraz zasobniejsza w przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 10 pracowników, co jest dobrym znakiem, gdyż statystycznie to większe podmioty mogą wygenerować większą wartość dodaną, a więc środki na inwestycje, innowacje oraz większe wynagrodzenia (ostatnia aktualizacja: kwiecień 2023 roku).
Metodyka obliczania wskaźnika
Badanie przeciętnego zatrudnienia w przedsiębiorstwach prowadzone jest co miesiąc. Główny Urząd Statystyczny przedstawia ich opracowanie na podstawie sprawozdania DG-1, którym objęte są podmioty zaliczane do sektora przedsiębiorstw o liczbie pracujących powyżej 50 (a więc średnie i duże przedsiębiorstwa według przepisów Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Do tego badaniem objęta jest 10-procentowa próba podmiotów zatrudniających 10–49 osób (małe przedsiębiorstwa). Na podstawie wspomnianej próby wnioski o zatrudnieniu ekstrapolowane są ogół populacji małych firm.
W tym kontekście ważne jest również to, w jaki sposób definiuje się osobę zatrudnioną. Według zasad metodycznych statystyki rynku pracy i wynagrodzeń pracujący to osoba wykonująca pracę przynoszącą zarobek lub dochód na podstawie stosunku pracy bądź innego stosunku prawnego, lub czynności prawnej, na podstawie której jest świadczona praca. W tej kategorii nie mieszczą się więc ludzie pracujący na umowę zlecenia lub umowę o dzieło.
Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw dotyczy podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie:
– leśnictwa i pozyskiwania drewna;
– rybołówstwa w wodach morskich;
– górnictwa i wydobywania;
– przetwórstwa przemysłowego;
– wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych;
– dostawy wody;
– gospodarowania ściekami i odpadami oraz działalności związanej z rekultywacją;
– budownictwa; handlu hurtowego i detalicznego;
– naprawy pojazdów samochodowych, włączając motocykle;
– transportu i gospodarki magazynowej;
– działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi;
– informacji i komunikacji;
– działalności związanej z obsługą rynku nieruchomości;
– działalności prawniczej, rachunkowo-księgowej i doradztwa podatkowego, działalności firm centralnych (head offices);
– doradztwa związanego z zarządzaniem;
– działalności w zakresie architektury i inżynierii;
– badań i analiz technicznych;
– reklamy, badania rynku i opinii publicznej;
– pozostałej działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej;
– działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej;
– działalności związanej z kulturą, rozrywką i rekreacją;
– naprawy i konserwacji komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego;
– pozostałej indywidualnej działalności usługowej.
Uwaga na pomyłki
GUS podaje również dane kwartalne (dotyczące zatrudnienia i zarobków), jednak one obejmują nie tylko przedsiębiorstwa, ale również jednostki sfery budżetowej.
Czego nie widać?
Wskaźnik przeciętnego zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw pomija duży obszar mikrofirm – podmiotów zatrudniających do 9 osób, a także osoby prowadzące samodzielną działalność gospodarczą. W 2018 roku na ok. 16,5 mln pracujących blisko 10 mln pracowało w przedsiębiorstwach, z czego 4 mln w mikrofirmach, na które wg szacunków PARP przypadało 40% zatrudnienia w przedsiębiorstwach.
Łukasz Komuda, lkomuda@fise.org.pl
